18-09-2022 11:52
Son dönemde Borsa İstanbul’daki hızlı yükseliş ve düşüşler dikkat çekiyor. Bu konuda Cumhuriyet’in sorularını cevaplayan Prof. Dr. Hayri Kozanoğlu, şu noktaları öne çıkardı:
Ani yükselişin satışa döndüğü 12 Eylül’e kadar BİST 100 endeksi yüzde 41, bankacılık yüzde 124 arttı. Buna göre ana endeks yüzde 7.5, bankacılık yüzde 28 değer kaybetti.Böyle hareketlerde birileri vurgun vururken, küçük yatırımcı ağırlıklı birileri de büyük kayba uğrar.
Anlaşıldığı kadarıyla bazı manipülasyonlar sonucu önce spot sonra vadeli piyasalarda fiyatlar çok şişmiş ve spot-vadeli makası iyice açılmış. Bu, spotta alıp vadelide satarak piyasa faizinin üzerinde ciddi bir getiri olanağı doğurmuş. Buna heveslenen bazı spekülatörler de doğrudan vadelide satış yapmış, kısa pozisyon almışlar. Sonra sıra bunları boğmaya gelmiş (short squeeze). Fiyatlar daha da artınca teminat kapamak zorlaşmış kısa pozisyon alanlarda büyük zararlar ortaya çıkmış. Devamında da bazı oyuncular büyük zararlarla minderi terkedince, kâr realizasyonlarıyla kaçınılmaz düşüş başlamış.
Ayrıntılı inceleme manipülasyon yapanları ortaya çıkaracaktır. Ama burada başlıca üç sorumlu görünüyor: Birincisi, başta Hazine Bakanı Nebati olmak üzere adeta yatırım tavsiyesi veren ekonomi yönetimi sözcüleri. İkincisi, finansal mantık dışı gelişmelere göz yuman BİST, SPK, Takasbank yetkilileri. Üçüncüsü, piyasada olağan ağırlıklarının ötesinde özellikle kamu bankalarında yoğun işlem yapan bazı aracı kurumlar. En keskin yükselişin görüldüğü 9 Eylül haftasında yabancıların hisse satmış olması ise onların bu işte fazla vebali olmadığını düşündürtüyor.
Ancak bu mide bulandıran gelişmeler küçük yatırımcıların çok dikkatli olmasını, yoğurdu üfleyerek yemesini gerektiriyor.
