Agil ALESGER
Bakü/Azerbaycan
İran ile Azerbaycan ilişkileri her zaman gerilimli olmuştur fakat bu gerilimlere bakmaksızın diplomatik araçlar hiçbir zaman devre dışı bırakılmamıştı. Karşılıklı notalar, diplomatların istenmeyen kişi ilan edilmesi geri dönülmesi güç süreci de beraberinde getiriyor.
DÜN MÜHALİF SJYASİLER, BUGÜN RESMİLER…
Önceleri Azerbaycan`da muhalif siyasilerin diliyle İran karşıtı siyasete şahitlik ediyorduk ama artık her iki ülkenin devlet televizyonlarında en üst düzey yetkililerin dili ile ithamlar ve sert sözler seslendirilmektedir. Mesela eski Azerbaycan Cumhurbaşkanı Ebülfez Elçibey başkanlığında Bütöv Azerbaycan Birliği kurulmuştu. Bunun da temelinde Güney Azerbaycan`a karşı iddialarımız duruyordu. Aynı şekilde İran da zaman zaman Azerbaycan`a karşı arazi iddialarında bulunuyordu. Ama olayların akışı bugünükü gibi hızlı ve sert değildi. Hatta ilk kez Azerbaycan Cumhurbaçkanı net bir şekilde Güney Azerbaycan ve orada yaşayan türklerin sorununu konuşması ultra milliyetçi Elçibey döneminde bile yaşanmamış.
GERİLİMDE SON NOKTA…
Karabağ Zaferi ardından İran’ın savaş boyunca Ermenistan’a desteğinin karşılığı olarak İran dini lideri Ayetullah Ali Hamaney`in Bakü`deki temsilcisi Ocak Nejat`ın ülkeden kovulması olayını takiben Devlet Güvenlik Servisi`nin Azerbaycan`da yayın yapan dini kanal ve internet sitelerinin kapatılarak başkanlarının tutuklanması, İran casus ağının çökertilmesi, buna karşılık olarak Azerbaycan`ın Tahran Büyükelçiliğine terör saldırısı, İran`a karşı sert çıkışları ile bilinen milletvekili Fazil Mustafa`ya suikast girişiminde bulunulması, artı 4 Büyükelçilik çalışanının Azerbaycan tarafından istenmeyen kişi ilan edilmesi ve yaşanan diğer olaylar, İran-Azerbaycan ilişkilerinin geldiği noktayı göstermektedir.
RUSYA KRİZİN NERESİNDE?
Rusya`nın savaş ve yaptırımlar sonucu zayıflaması, Kafkasya`da etkisini kaybetmesini müteakiben İran`ın Ermenistan ile sınırlarının kapanmamasını istemesi, Tahran`ın Rusya`nın boşalan yerine talip olduğunun göstergesidir. Aslında İsrail bahanesi ile Türkiyenin bölgeyse gelmesini engellemek istiyor. Tabi burada Rusya faktörünü de unutmamalıyız. Rusya`nın başı Ukrayna’da savaşa karıştığından İran`ı öne veriyor olabilir. Çünki asırlardır kendi forpostu olarak gördüğü Kafkaslar’da boşalan yerinin Türkiye ve ya ABD tarafından tutulacağı zaman bir daha bölgeye dönemeyeceğini iyi biliyor. Onun için İran’ın bölgenin yeni karakoluna çevrilmek isteğine sesini çıkarmıyor. Ama ne Azerbaycan ne de Türkiye buna rıza gösterir.
Kısacası, Azerbaycan ile İran arasındaki ilişkiler yıpranmadan öte çok ciddi şekilde zarar görmüştür, diplomatik kanalların tıkandığı bir noktada fütursuzca gelişen olayların karşısı nasıl alınacak, bu büyük bir soru işareti olarak kalıyor.
patronlardunyasi.com
