Kurtuluş Savaşı'nın Türk milletinin başarısıyla sonlanmasının ardından ortaya çıkan yönetim boşluğunun kaldırılması için yeni bir yönetim biçiminin belirlenmesi gerekiyordu.
Mustafa Kemal Atatürk ve arkadaşları yaptıkları çalışmaların sonucunda Türkiye'ye yakışacak yönetim şeklinin cumhuriyet olduğuna karar verdi.
29 Ekim 1923 tarihinde Cumhuriyet ilan edildi.
Osmanlı İmparatorluğu, 1876'ya kadar mutlak monarşi, 1876-1878 ve 1908-1918 arasında meşruti monarşi ile yönetildi. 1. Dünya Savaşı'nı kaybetmesiyle işgale uğrayan Anadolu'da, işgalcilere karşı Mustafa Kemal Paşa önderliğinde verilen Milli Mücadele, Ekim 1922'de milli güçlerin zaferiyle sona erdi.
Bu süreçte, "Büyük Millet Meclisi" adıyla 23 Nisan 1920'de Ankara'da toplanan halkın temsilcileri, 20 Ocak 1921'de Teşkilat-ı Esasiye Kanunu adlı yasayı kabul ederek egemenliğin Türk ulusuna ait olduğunu ilan etmiş ve 1 Kasım 1922'de aldığı kararla saltanatı kaldırmıştı. Ülke, meclis hükûmeti tarafından yönetilmekteydi.
27 Ekim 1923'te İcra Vekilleri Heyeti'nin istifası ve yerine meclisin güvenini kazanacak yeni bir kabinenin kurulamaması üzerine Mustafa Kemal Paşa, yönetim biçiminin Cumhuriyet olması için İsmet İnönü ile birlikte bir yasa değişikliği tasarısı hazırlayarak 29 Ekim 1923'te Meclis'e sundu. Teşkilat-ı Esasiye Kanunu'nda yapılan değişikliklerin kabulü ile Cumhuriyet, Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından ilan edilmiş oldu.
29 EKİM'İN BAYRAM OLARAK İLAN EDİLMESİ
Cumhuriyet ilan edildiğinde henüz 29 Ekim bayram ilan edilmemiş, kutlamalar konusunda düzenleme yapılmamıştı. 9 Ekim gecesi ve 30 Ekim günündeki şenlikleri halk kendiliğinden organize etti. Ertesi sene 26 Ekim 1924 tarihli 986 numaralı kararname ile Cumhuriyet'in ilanının 101 pare top atılarak ve planlanacak özel bir programla kutlanmasına karar verildi. 1924 yılında yapılan kutlamalar, daha sonra yapılacak olan Cumhuriyet’in ilanı kutlamalarının başlangıcı oldu.
2 Şubat 1925 tarihinde Hariciye Vekaletince (Dışişleri Bakanlığı) düzenlenen bir yasa teklifinde 29 Ekim'in bayram olması önerildi. Bu teklif Meclis Anayasa Komisyonu tarafından incelendi ve 18 Nisan'da karara bağlandı, 19 Nisan'da ise teklif TBMM tarafından kabul edildi. "Cumhuriyetin İlanına Müsadif 29 Teşrinievvel Gününün Milli Bayram Addi Hakkında Kanun" ile 29 Ekim'de Cumhuriyet Bayramı'nın millî bayram olarak kutlanması resmi bir hüküm şekline geldi. Cumhuriyetin ilan edildiği gün, 1925'ten itibaren ülke içinde ve dış temsilciliklerde resmî bir bayram olarak kutlanmaya başladı.
Kaynak: Medyatava Haber Merkezi Etiketler Cumhuriyet Bayramı Mustafa Kemal Atatürk 29 Ekim 1923 milli mücadele Osmanlı Devleti
