Sıla Özçelik Yener yazdı
Türkiye’nin yıllar sonra yeniden uluslararası normlarda kabul gören ekonomi politikalarına dönüş yönünde verdiği ilk sinyallerden bu yana yabancıların gözü günbegün yeni Türk ekonomi takımından gelen haberlerde. 2021 yılında Naci Ağbal’ın yaptığı faiz artırımı kararının gecesinde görevden alınması ile adeta travmatize olmuş, para politikalarının bağımsızlığı konusunda güveni kırılmış olan yabancıların kafası bugün gelen yeni atama haberleri ile karıştı. Hafize Gaye Erkan’ın Merkez Bankası Başkanı olarak ataması olumlu bir haber olarak karşılanırken, Kavcıoğlu’nun BDDK’nın başına getirilmesi izlenecek politikaların tam anlamıyla bir U-dönüşü olmayabileceği izlenimi doğurdu. Yerli ve yabancı ekonomistler Kavcıoğlu’nun ekonomi takımının “kanadı”nda tutularak eski ekonomi modelinden tam anlamıyla vazgeçilmiş olmayabileceğini düşünüyor. Erkan’ın ataması ile maça 3-0 önde başlayacakken adeta 1-1 başlandığını ileri süren uzmanlar ve yabancılar 22 Haziran’ı bekliyor.
Mehmet Şimşek’in isminin ilk telaffuz edilmeye başladığı andan bu yana Türkiye’yi adeta yakın markaja alan yabancılar, son olarak beklenen Merkez Bankası atamasının gerçekleşmesi ile rahat bir nefes aldı. Ancak eski politikalardan tam anlamıyla kararlı ve net bir geri dönüş olup olmayacağı konusunda şüpheler sürüyor. Bunda hem dün yapılan bazı atamaların, hem de bu hafta içi dolar kurundaki rekor günlük yükseliş sonrası gelen duraklamanın etkisi var.
Wall Street’in "Müthiş Türk Kızı" lakaplı deneyimli yöneticisi Erkan, bugün itibarıyla Türkiye tarihinin ilk kadın Merkez Bankası Başkanı oldu. Dönemi boyunca faiz artırımına karşı bir politika izleyen eski Merkez Bankası Başkanı Şahap Kavcıoğlu ise BDDK Başkanı olarak atandı. Yani şu andaki yeni ekonomi politikasına aslında taban tabana zıt bir anlayışı savunan Kavcıoğlu ile Şimşek ve Erkan artık aynı gemideler.
PSİKOLOJİK EŞİKLER TEKER TEKER TEST EDİLİYOR Ortodoks ekonomi politikalarının göbeğinden gelen Wall Street deneyimli bir yöneticinin Merkez’in başına geçmesi oldukça sevindirici bir haber. Zira bu aşılması gereken ilk psikolojik eşikti. Faiz artırımı beklentisi, TL’nin değer kaybına müdahale edilmemesi gibi konular bir kenara dursun yabancı için Türkiye denildiğinde artık görmek istedikleri şey “güven ve öngörülebilirlik” ve bu anlamda Türkiye’nin test etmesi gereken psikolojik eşikler de bununla sınırlı değil.
BİRİNCİ EŞİK AŞILAMADI...Son olarak dolar kurunda yaşanan tarihi günlük zirvelerin ardından piyasaya yeniden müdahale edildiği ve kurun yeniden baskılanarak TL’deki kayıp hızının frenlendiği yönündeki tartışmalar bu eşiklerden birinin halen aşılamadığını gösteriyor. Bu eşiklerin aşılması konusunda en ufak bir tedirginlik yaşayan yabancı gerçekten de şu dönemde atılan her türlü adımdan nem kapmaya çok ama çok müsait. Yabancı yatırımcıların güvenini gerçek anlamda yeniden kazanmak da verilen sözlü vaatlerde ısrarcı ve istikrarlı olmaya, uygulamada da kafa karışıklığı yaratmadan tavizsiz ve sabırlı olmaya bakıyor gibi görünüyor.
KAVCIOĞLU ATAMASI KAFALARI KARIŞTIRDI Son olarak Kavcıoğlu’nun MB başkanlığı görevinden alınıp BDDK Başkanlığı’na atanması bile yabancı basın ve ekonomistler arasında bu tip bir “acaba” yarattı. Vazgeçildiği öne sürülen eski ekonomi modelinin kaptanlığında olan Kavcıoğlu’nun halen ekibin içinde yer alması eski politikaların bir süreliğine yedek kulübesine gönderilmiş olabileceğine dair bir algı yaratmışa benziyor. Mesele burada Kavcıoğlu özelinde kişisel bir durum olmaktan ziyade dış dünyanın Türkiye’deki yeni ekonomik döneme ilişkin yaklaşımın ne kadar ürkek ve kırılgan olduğu ile de alakalı aslında. Zira ekonominin dümeninde Şimşek, Merkez’in başında da artık Erkan var. BDDK’nin alacağı kararlar Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in takdirinden geçecek. BDDK, Bakana bağlı bir kurum olduğu için de, Kavcıoğlu aslında Şimşek ile iş yapacak bir bürokrat görevinde olacak. Ancak 2010’lu yıllardan bu yana Türkiye’de zarar etmiş yabancı yatırımcılar için geçmiş döneme ilişkin her türlü isim ve iz tedirgin edici olabiliyor.
ATAMANIN ANLAMINI GÖRMEK İÇİN İZLEMEYE GEÇECEKLER Bu nedenle yapılan hamleler ve söylemlerde daha keskin dönüşler beklendiğini söylemek mümkün olabilir. Kavcıoğlu atamasının ardından yabancı ekonomist ve analistler bunu “Eski maliye politikalarının tamamen rafa kalkmadığı” şeklinde yorumladı. Türkiye’yi uzun yıllardır yakından takip eden Bluebay Varlık Yönetimi şirketinin kıdemli analisti Timothy Ash, bu atamayı çok "tuhaf” bulduğunu ve Kavcıoğlu’nun sistemin içinde kalmasının Şimşek için işleri karıştıracağını öne sürdü. Patronlar Dünyası’na da ayrıca özel görüş veren Ash, Kavcıoğlu atamasının ne anlama geldiğini görmek için beklemek gerektiğini belirtti. Kavcıoğlu’nun para politikası üzerinde artık etkili olmasa da BDDK’nın makro ihtiyati politikaların belirlenmesinde halen etkin bir kurum olduğuna dikkat çeken Ash, “Biraz oturup büyük resmi izlememiz gerekiyor. Seçim öncesine kıyasla olumlu gelişmeler var. Şimşek ve Erkan’ın atanmaları oldukça pozitif. Piyasaların ise 22 Haziran’da faiz artırımı beklediği çok açık” şeklinde konuştu.
KAVCIOĞLU MAKRO İHTİYATİ POLİTİKALARDA ETKİLİ OLABİLİRPara politikaları borçlanma faizlerini belirlerken, ekonomistlerin dikkat çektiği makro ihtiyati politikalar finansal sektöre yönelik düzenlemelerle ilgileniyor. Makro ihtiyati politikalar genel olarak, hızlı kredi büyümesi ve yükselen kaldıraç oranlarına karşı finansal sistemin dayanıklılığını artırmayı ve kredi ve varlık fiyatlarındaki aşırı büyümeyi sınırlamayı hedefliyor. Kavcıoğlu BDDK Başkanı olarak, kredi teminat oranı ve borcun gelire oranı için üst sınır belirlenmesi, minimum sermaye yeterlilik oranı uygulaması, kredi büyümesi veya kaldıraç için referans değerler belirtilmesi, borçlanma vadesi ve kaynağına göre değişen zorunlu karşılık uygulamaları gibi araçlarda etkin söz sahibi bir bürokrat olarak süreçte yerini alacak.
2021’DE GÖNDERİLEN EKONOMİSTLER GERİ DÖNECEK Mİ?Öte yandan İsveç merkezli yatırım şirketi SEB Group’un Gelişmekte Olan Piyasalar Stratejisti Eris Meyersson ise paylaştığı tweette 2021 yılında 100’e yakın MB eski çalışanının başka görevlere atandığını hatırlattı ve Erkan’ın en büyük işinin Merkez’deki çalışma ortamının tamir edilmesi olacağını belirtti. 2021 yılında Naci Ağbal’ın görevden alınmasının ardından banka içindeki birçok parlak ve başarılı ekonomist başka görevlere atanmıştı. Erkan’ın bu yetenekleri yeniden kazanıp kazanmayacağı, zamanında görevleri değiştirilen ekonomistlerin yeniden Merkez’e dönüp dönmeyeceği de şu anda izlenen detaylar arasında. Eski ekonomi modelinin başındaki Kavcıoğlu’nun BDDK’nın başına getirilmesinin Şimşek ve Erkan’ın birbirine denk olan sinerjilerine uymayacağını iddia eden bazı uzmanlar, bu atamayı da uluslararası basında “Erdoğanomi” olarak bilinen eski ekonomi politikalarının her an geri dönebileceği şeklinde yorumlanabileceğini öne sürüyor.
ŞİMŞEK ETKİSİ TARTIŞILIYOR Meyersson önceki gün yayımladığı raporda ise Şimşek’in etkisinin ekonomik zeminden ziyade politik zeminde güçlü olmasından endişelendiklerini ve sürdürülebilir bir dezenflasyon için gerekli olan belirgin ekonomi politikası düzeltmelerini kapsamayabileceğini ileri sürdü. Raporda “Yeni ekonomi takımının etkisine ilişkin belirsizlikler piyasaların risk almaya daha az hevesli olacağı anlamına gelebilir. Piyasalar TL’de daha hızlı bir değer kaybını ya da yüksek faiz artırımlarına odaklanabilir” denildi.Bloomberg’de çıkan haberde kullanılan “belki” ifadesi de Türk ekonomik modelindeki dönüşe halen ihtiyatla yaklaşıldığını gösterdi. Bloomberg haberinde “Erdoğan olağandışı politikaları “belki” sona erdirebilecek Merkez Bankası Başkanı’nı atadı” başlığı kullandı.
ÖNÜMÜZDEKİ İLK EŞİK 22 HAZİRAN TOPLANTISI Bu noktadan bakılırsa aşılması gereken önümüzdeki ilk psikolojik eşik 22 Haziran’daki MB toplantısı olacak gibi görünüyor. Bu toplantıdan çıkması beklenen faiz artırımının büyüklüğü ve Hafize Gaye Erkan’ın Başkan sıfatı ile seçeceği en ufak bir kelime dahi uluslararası piyasalar tarafından nefesler tutularak takip edilecek.
patronlardunyasi.com